Cổng phía Bắc (Cổng Vàng).Cổng phía Đông (Cổng Bạc).Cổng phía Tây (Cổng Sắt).Cổng phía Nam (Cổng Đồng).Tái thiết mặt tiền ra biển của E. Hébrard và J. Zeiller, Spalato (Paris, 1912).

Sơ đồ mặt bằng của cung điện là một hình chữ nhật không đều với các kích thước là 214,97 mét (mặt phía đông), 174,74 mét (mặt phía bắc), 181,65 mét (mặt phía nam) với mười sáu tháp nhô ra từ các mặt phía tây, bắc và đông là các mặt đối diện với đất liền. Có bốn tháp ở các góc của quảng trường, tạo cho cung điện một đặc điểm của pháo đài quân đoàn La Mã tương tự như trên sông Danube.[13]

Hai trong số sáu tòa tháp ở tầng trệt hình bát giác được bao quanh bởi ba lối vào từ đầu cầu thang, sáu tòa tháp ở tầng trệt hình chữ nhật nằm giữa góc và hình bát giác. Đến nay, ba tháp góc (trừ tháp tây nam) đã được bảo tồn, và chỉ còn lại một tháp hình bát giác và hình chữ nhật. Ba cầu thang được bảo tồn tốt đã bị chia cắt thành các đoạn về mặt kiến ​​trúc, đặc biệt là khu vực phía bắc, là lối vào chính của Salona. Cổng phía nam bên bờ biển khá nhỏ và đơn giản được bảo tồn tốt. Các bức tường mặt tiền của cung điện ở phần dưới các cổng rất đồ sộ và trang trí đơn giản, không có kẽ hở, trong khi ở phần trên cổng là những mái vòm lớn hướng về đất liền, nghĩa là ở các mặt phía tây, bắc và đông. Hầm chứa của cung điện Diocletianus là một cấu trúc vòm thùng tròn xây bằng đá.

Các bức tường bên ngoài

Chỉ có mặt tiền phía nam, được xây dựng trực tiếp hoặc sát biển là không được gia cố. Thành phần kiến ​​trúc phức tạp của cửa vòm hành lang ở tầng trên của nó khác với ba mặt tiền còn lại. Một cánh cổng hoành tráng ở giữa mỗi bức tường này dẫn đến một sân trong. "Cổng biển" phía nam (Porta Meridionalis) có hình dạng và kích thước đơn giản hơn ba cái còn lại, và người ta cho rằng ban đầu nó được dự định là lối đi riêng của hoàng đế bằng đường biển, hoặc là lối vào cho các con thuyền tiếp tế.

Cổng phía Bắc

Cổng phía Bắc (Porta septemtrionalis) là một trong bốn cổng La Mã chính dẫn vào cung điện. Ban đầu nó là cổng chính mà hoàng đế đi vào trong cung điện. Nó nằm ở con đường phía bắc hướng tới Salona, thủ phủ khi đó của tỉnh Dalmatia và là nơi sinh của Diocletianus. Đây có lẽ là cánh cổng mà hoàng đế bước vào sau khi thoái vị vào ngày 1 tháng 5 năm 305.[14] Ngày nay, nhà thờ Thánh Martin từ thế kỷ thứ 7 có thể được tìm thấy phía trên cổng.

Cổng phía Đông

Cổng phía Đông (Porta Orientalis)[15] là một trong bốn cổng La Mã chính dẫn vào cung điện. Ban đầu nó chỉ là một cổng phụ quay mặt về phía thị trấn Epetia ở hướng đông, ngày nay là Stobreč.[16] Có thể là vào khoảng thế kỷ 6, phía trên cánh cổng trong hành lang của lính canh, một nhà thờ nhỏ dành riêng cho Thánh Apolinar đã được thành lập.[17] Điều này trùng hợp với việc khu phức hợp chứng kiến ​​một dòng người tị nạn từ các cộng đồng xa xôi, các nhà thờ tương tự nằm trên cả các cổng còn lại. Cấu trúc phần này của bức tường và chính cánh cổng sau đó đã được đưa vào như là một phần của các tòa nhà khác nhau trong những thế kỷ tiếp theo, chẳng hạn như nhà thờ Dušica, đã bị phá hủy trong Chiến tranh thế giới thứ hai.[15]

Cổng phía Tây

Cổng phía Tây (Porta Occidentalis)[18] ban đầu là một cổng quân sự, từ đó quân đội ra vào trong cung điện, hiện nó là cổng duy nhất được sử dụng liên tục cho đến ngày nay. Trong cuộc đàn áp của Theodosius I, một bức phù điêu hình nữ thần Nike đứng ở trên lanh-tô đã bị dỡ bỏ khỏi cổng. Sau đó vào thế kỷ 5, những người theo đạo Thiên Chúa đã gắn một cây Thánh giá vào vị trí đó.[18][19] Vào thế kỷ thứ 6, phía trên cổng có một nhà thờ nhỏ dành riêng cho Thánh Teodora.[20]

Cổng phía Nam

Cổng phía Nam (Porta Meridionalis) là cổng nhỏ hơn trong số bốn cổng La Mã chính dẫn vào cung điện. Ban đầu là một cửa biển mà từ đó Hoàng đế đi vào cung điện bằng thuyền, thông qua các phòng dưới tầng hầm trong cung điện.

Bố cục bên trong

Thiết kế bắt nguồn từ cả biệt thự và nơi kiên cố La Mã, hai mặt này được thể hiện rõ trong cách sắp xếp nội thất. Một con đường ngang (Decumanus Maximus) nối cổng Đông và Tây với nhau, chia cung điện thành hai nửa.

Ở nửa phía nam có nhiều công trình kiến ​​trúc sang trọng hơn phần phía bắc; chúng bao gồm cả các tòa nhà công cộng, riêng và tôn giáo, cũng như các căn hộ của hoàng đế.

• Căn hộ của Hoàng đế: hình thành một khối dọc theo bờ biển, với bề mặt mặt ngoài hình vuông và mặt bằng sàn hình tròn, có mái vòm. Từ đó có một đường tiếp cận căn hộ của hoàng đế, dài 40 mét dọc theo toàn bộ mặt tiền phía nam. Nó chỉ được bảo tồn một phần ở tầng trên, nhưng ở tầng trệt là nơi có các cấu trúc phụ gần như được bảo tồn nguyên vẹn, do đó, bố cục tổng thể và diện mạo không gian trên có thể được hình dung bởi sơ đồ tầng trên và tầng dưới giống nhau. Ở phía tây của tầng trên là phần còn lại của một sảnh vòm và hai sảnh hậu cung, trong khi ở phía đông là các phần của một phòng ăn hình bát giác (Triclinium) với ba sảnh có mặt bằng sàn hình chữ thập. Bức tường của sảnh chữ thập phía tây được bảo tồn nguyên chiều cao. Căn hộ của Diocletianus được kết nối với nhau bằng một căn phòng dài dọc theo mặt tiền phía nam,[21] từ đó có 42 cửa sổ và 3 ban công nhìn ra biển. Hai phòng tắm gần đây đã được tìm thấy ở phía bắc căn hộ, một cái tiếp giáp với phía tây và một cái tiếp giáp với sảnh phía đông. Mặc dù trong nhiều thế kỷ gần như hoàn toàn chứa đầy rác thải, nhưng hầu hết cấu trúc phụ vẫn được bảo quản tốt và cho thấy hình dạng và bố cục ban đầu của các căn phòng tầng trên.

Hầm chứa của Cung điện Diocletianus

• Tiền sảnh: là phần đầu tiên của hành lang hoàng gia trong Cung điện dẫn qua sân trong (Peristyle) đến các căn hộ hoàng gia.[22]
• Hầm chứa của Cung điện Diocletianus: Nằm bên dưới những căn hộ hoàng gia, nó là một tập hợp các cấu trúc phụ nằm ở cuối phía nam của cung điện,[23] đại diện cho một trong những khu phức hợp cổ đại được bảo tồn tốt nhất trên thế giới.[24]
• Peristyle: Một sân trong quy mô lớn với hàng cột bao quanh hình thành lối vào phía bắc tới các căn hộ hoàng gia ở phía trước tiền sảnh. Nó cũng cho phép tiếp cận lăng mộ của hoàng đế ở phía đông (ngày nay là Nhà thờ chính tòa Thánh Domnius) và ba ngôi đền ở phía tây. Hai trong số ba ngôi đền đã biến mất, còn ngôi đền thứ ba ban đầu là Đền thờ Jupiter ngày nay trở thành một nhà rửa tội. Ngoài ra còn có một ngôi đền ở phía tây của sân trong được gọi là Đền thờ Asclepius có mái hình bán trụ được xây bằng các khối đá. Nó không bị rò rỉ cho đến những năm 1940.

Ở nửa phía bắc được chia thành hai phần bị chia cắt bởi con đường hướng bắc nam (Cardo) dẫn từ cổng phía bắc đến Peristyle, ít được bảo quản tốt hơn. Người ta thường cho rằng mỗi phần ở nửa này là một khu phức hợp dân cư gồm nhà ở của binh lính, người hầu, và có thể là một số công trình khác.

• Đường phố và các tòa nhà phụ: Cả hai phần của cung điện dường như được bao quanh bởi các đường phố,[25] dẫn đến các bức tường bao quanh thông qua một tòa nhà hình chữ nhật (có thể là kho vũ khí).
• Nhà vật liệu: Cung điện được xây dựng từ vật liệu địa phương gồm đá vôi trắng và đá cẩm thạch chất lượng cao. Hầu hết đá cẩm thạch được khai thác từ đảo Brač, đá tuff lấy từ lòng sông gần đó và gạch được sản xuất tại Salonitan. Một số vật liệu để trang trí được nhập từ ngoài đế quốc gồm các cột đá granit từ Ai Cập, đá cẩm thạch ốp tường và một vài đầu cột được sản xuất trong xưởng ở Proconnesos.
• Tượng nhân sư Ai Cập: Cung điện được trang trí bằng rất nhiều tượng nhân sư bằng đá granit 3500 năm tuổi có nguồn gốc từ địa điểm của pharaoh Ai Cập Thutmosis III. Chỉ có ba bức tượng đã sống sót qua nhiều thế kỷ. Một bức vẫn còn ở sân trong, một bức không đầu trước ngôi đền của thần Jupiter, và bức thứ ba được đặt trong bảo tàng thành phố.